Zachowania defensywne w komunikacji pozwalają mi unikać trudnych emocji, ale jednocześnie ogranicza moją zdolność do działania na podstawie faktów i danych. Przez to często nie dostrzegam pojawiających się szans. Od kilku lat uczę się rozpoznawania emocji, które towarzyszą mi, gdy otrzymuję informacje trudne lub potencjalnie szkodliwe dla mojego wizerunku. Wypracowałem różne mechanizmy, które pomagają mi pozostać otwartym nawet na skomplikowane tematy. O nich opowiadam w tym odcinku podcastu. Zapraszam do rozmowy!
Linki
- Serial Ted Lasso
- Daniel Kahneman, Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym
- Leif Babin, Jocko Willink, Ekstremalne przywództwo. Elitarne taktyki Navy SEALs w zarządzaniu
- Adam Grant, Leniwy umysł. Dlaczego warto ciągle weryfikować swoje poglądy i decyzje
- Marek Aureliusz, Rozmyślania
Intencjonalny newsletter
Co tydzień wysyłam list, w którym zapraszam do rozmowy i zadania sobie ważnych pytań.
Streszczenie
Dlaczego nagrywam odcinek o zachowaniach defensywnych? Rozmawiałem niedawno z bliską mi osobą, która powiedziała, że zauważa u mnie bardzo mało właśnie takich zachowań. Mówiła o tym pozytywnie, ponieważ ułatwia to budowanie relacji. Bardzo mnie to ucieszyło.
Czym są zachowania defensywne?
Rozważam je w kontekście prywatnym, ale też zawodowym – głównie myślę tu o liderach i liderkach prowadzących zespoły. Dla mnie zachowania defensywne pojawia się wtedy, gdy reaguję emocjami na zewnątrz, żeby ochronić siebie wewnątrz. To te sytuacje, gdy interpretuję jakąś informacje jako oskarżenie i reaguję na to złością/agresją, nie przyjmuję komunikatu, tylko przechodzę w kontratak. Przeciwieństwem tych zachowań defensywnych byłoby otwarcie się na rozmowę, zadanie pytań, żeby pogłębić zrozumienie tematu, ciekawość drugiej osoby.
Typy zachowań defensywnych
Kiedy czytałem na temat zachowań defensywnych to zidentyfikowałem sobie takie trzy typy, które się najczęściej pojawiały:
- Negacja – zaprzeczanie niewygodnym faktom: „To nie prawda”, „To się nie wydarzyło”.
- Racjonalizacja – przyjmowanie tylko tych informacji, które pozwalają potwierdzić swoje racje/przekonania. Zaciemnia to prawdę, tylko pokazuje jakiś wycinek rzeczywistości. Czasami to jest bardzo logiczny wywód w głowie.
- Przeniesienie odpowiedzialności – obarczanie winą za dane wydarzenie kogoś innego np. nie zrobiłem zakupów, bo dzisiaj czekałem na kuriera, a on się spóźnił. To mogą być rzeczywiste wydarzenia, ale w każdym z nich można znaleźć też swoją własną odpowiedzialność.
Zrozumiałem, że z każdą z tych trzech rzeczy pracowałem przez kilka ostatnich lat.
Praca z negacją
Wysoko w wartościach mam szczerość i uczciwość. Uczyłem się nie kłamać, tolerować dyskomfort mówienia prawdy. Wiem, że unikanie prawdy może doprowadzić do ograniczenia w komunikacji. To pomogło mi pracować z negacją. W tym procesie bardzo pomaga mi dziennik, bo ciężko jest mi powiedzieć, że coś się nie wydarzyło skoro to zapisałem. Negacja jest też powiązana z konfrontacją z trudnymi emocjami. To jest chyba jedna z najtrudniejszych prac jakie wykonałem. Jeżeli umiem tolerować niepewność, wstyd, skrępowanie itd. to mogę wejść w takie sytuacje, które potencjalnie lub naprawdę spowodują powstanie tych emocji.
Praca z racjonalizacją
Z jednej strony to jest edukacja z książek, zdobywanie wiedzy z rozmów i poprzez czytanie o błędach poznawczych – z tego powstał cały mój e-book o modelach myślowych, które pomagają mi unikać tych błędów w ustrukturyzowany sposób. Sporo też pracowałem nad tym, żeby umieć o tym rozmawiać z innymi osobami. Jeśli zauważam, że mogę gdzieś wchodzić w racjonalizację to szybko sprawdzam to z bliskimi, żeby zobaczyć daną sytuację ich oczami. Kiedyś postrzegałem zmianę zdania jako porażkę, teraz uważam dobrą zmianę zdania za mój zasób, wartość.
Praca z odpowiedzialnością
To jest praca ze słowami: mogę, muszę, spróbuję itd. Mocno zacząłem zauważać je w moim języku, żeby dostrzec, gdzie się zaczyna i kończy moja odpowiedzialność. Jeśli zauważałem, że ich używam to zaczynałem się zastanawiać: „Dlaczego?”. Oczywiście, są czynniki zewnętrzne, ale ważne jest dla mnie sprawdzanie, co ja faktycznie mogę zrobić. Czy mogę się jakoś zabezpieczyć? Przygotować coś wcześniej? Stworzyć plan A, B i C? Dla mnie to jest też praca ze stoicyzmem – rozdzieleniem rzeczy, na które mam wpływ, a na które nie mam. To mi pomagało też z braniem odpowiedzialności dla siebie.
Przenoszenie odpowiedzialności w pracy
Często to przenoszenie odpowiedzialności widzę w obszarze zawodowym. Lider/liderka i zespół zobowiązali się coś zrobić w określonym terminie, to się przesuwa i… „A, bo klient nie dostarczył nam tego na czas”, „A bo okazało się, że ktoś zachorował”. Dla mnie to jest moment, w którym powinniśmy się zastanowić: Jaki mieliśmy wpływ na te sytuacje? Czy i jak były one uwzględnione w planie pracy? Kiedy problemy zostały raportowane? To są rzeczy ważne do przyjrzenia się w trakcie pracy.
Rozwijanie się w tych trzech obszarach pomogło mi pracować nad zmniejszaniem liczby zachowań defensywnych.
Zachowania defensywne – przykłady
To jest ciekawe, bo czasami ta otwartość na rozmowę może być brana za brak pewności siebie. Nie bronie się, tylko słucham. Dla mnie to nie jest słabość tylko umiejętność, którą warto budować. Taka pokorna pewność siebie.
Miałem ostatnio dwie sytuacje, w których to moje zachowanie było różnie odebrane.
Negatywny odbiór
Kilkakrotnie długo nie odpowiadałem bliskiej mi osobie na jej wiadomości. Kiedy się ze mną konfrontowała przepraszałem – brałem na siebie odpowiedzialność, chciałem się poprawić… a potem sytuacja się powtarzała. W końcu ta osoba powiedziała, że jej nie chodzi o przeprosiny tylko o zmianę. Dla mnie to oznacza, że brak defensywnego zachowania to dopiero początek, potem jest potrzebna akcja.
Pozytywny odbiór
W drugim przypadku byłem w grupie i jedna osoba trochę mi wbijała szpile, podgryzała w kontekście współpracy. Nie kłóciłem się z tym, reagowałem z ciekawością. Na następny dzień inna osoba z tej grupy zapytała, dlaczego się nie bronie. A ja nie czułem się urażony, to były informacje jakie tamta osoba ma trudności. To nie było o mnie. Konfrontowanie się nic mi by nie przyniosła.
Bądź ciekawy, a nie oceniający.
Poznaj również
Poznaj społeczność ludzi, którzy chcą żyć w zgodzie ze sobą. Skorzystaj ze wsparcia w świadomym, mądrym i produktywnym działaniu. Bierz udział w wyzwaniach, live’ach i minikursach. Dziel się swoimi przemyśleniami i inspiruj innymi osobami.
